Alfred Ost, Schetsen van kemels uit de Ommegang (1907),
Stedelijke Musea Mechelen, inv.nr. G/379 a en b.
In de jaren dat Alfred Ost (Zwijndrecht, 14 februari 1884 – Antwerpen, 9 oktober 1945) in Mechelen woonde, van 1902 tot 1914, maakte hij tal van aquarellen op typisch Mechelse onderwerpen. Hij tekende de vele vlietjes die nog open lagen, de Sint-Romboutstoren met zijn beiaard, de afbraak van het Paleis van de Grote Raad en uiteraard ook de reuzen, het Ros Beiaard, de paardjes, de kamelen en het Rad van Fortuin van de Mechelse Ommegang.
Het ontstaan van de Ommegang valt in de late middeleeuwen te situeren, toen uit de religieuze processies een profane stoet ontstond. Jonas verdween van de walvis, Goliath vocht niet langer tegen David maar begon rond te dansen en de kamelen hadden geen drie koningen meer. De samenstelling van de Ommegang is sinds de middeleeuwen veelvuldig gewijzigd: er werden regelmatig nieuwe figuren toegevoegd terwijl andere weer verdwenen. De reuzen zijn wellicht de bekendste. De familie omvat zes leden: vader en moeder reus, de kinderen Janneken, Klaasken en Mieke en grootvader reus op een wagen. De oudste vermelding van een Mechelse reus, het gaat hier om vader reus, dateert uit 1481. Sindsdien wordt hij regelmatig in de stadsrekeningen genoemd. In 1549 wordt een reuzin vermeld, de reuzenkinderen zijn zeker al in 1616-17 bekend. Grootvader reus is voor het eerst terug te vinden in de stadsrekeningen van 1599-1600. Zijn hoofd werd vervaardigd door Alexander Colijn. De kamelen en de paardjes, het Ros Beiaard, het Rad van Avontuur en andere onderdelen van de Ommegang dateren alle uit de zestiende eeuw.
Afbeeldingen © Stadsarchief Mechelen – beeldbankmechelen.be.
In 1913 heeft Ost zeer waarschijnlijk de cavalcade gezien, maar zijn aquarellen met voorstellingen van figuren uit de Ommegang dateren van voor die rondgang. Naar aanleiding van welke gelegenheid hij ze in 1907 heeft getekend, is niet duidelijk. De Stedelijke Musea Mechelen tellen zo’n zestig tekeningen van de kunstenaar over de Ommegang in hun verzameling: afbeeldingen van Opsinjoorke die in de lucht wordt geworpen, de reuzen en de kamelen en nog veel meer. Voor de “kemels” en de paardjes geven we van elk hier een voorbeeld. Bij de Hanswijkcavalcade op zondag 25 augustus en 1 september 2013 zullen we hen opnieuw door de Mechelse straten zien huppelen…
Wie geïnteresseerd is om alle tekeningen van Ost met voorstellingen van de Mechelse Ommegang te bekijken, kan via de link “Collectie online” terecht op de website van de Stedelijke Musea Mechelen: http://www.stedelijkemuseamechelen.be.
Wim HÜSKEN
conservator Stedelijke Musea Mechelen