Politiek in de latere fusiegemeenten vanaf het einde van de Tweede Wereldoorlog tot de fusie van 1 januari 1977

Kort na de gemeentefusie van 1 januari 1977 werd ik door het College van Burgemeester en Schepenen van de stad Mechelen belast met de socio-culturele “begeleiding” van de ex-gemeente Muizen. De vier andere fusiegemeenten (Heffen, Hombeek, Leest en Walem) werden eveneens begeleid door stadsambtenaren. We vergaderden regelmatig met delegaties van de vijf ex-gemeenten en zo leerden we, grotendeels informeel d.w.z. bij een glaasje bier of een kopje koffie, elkaar beter kennen. Tegelijkertijd leerden we ook een en ander in verband met de gevoerde dorpspolitiek. Via tussenpersonen geraakte ik aldus in het bezit van heel wat informatie over het lokale politiek reilen en zeilen tussen het einde van de Tweede Wereldoorlog en 1977. Hieronder vindt men een beknopte neerslag van de notities die toen (1977-1978) door mij werden gemaakt.

Heffen

Hier werd het politieke leven beheerst door twee lokale partijen: de “blekken” en de “blauwen”, namen die resp. stonden voor de fanfares ‘Vreugdegalm’ en ‘Sinte-Cecilia’ die beide alle politieke kleuren bevatten. Beide partijen wisselden elkaar regelmatig af op het gemeentehuis. De laatste burgemeester was Alfons De Schoenmaecker. (1)

Hombeek
Net zoals Heffen kende ook Hombeek maar twee partijen, maar die waren toch zeker na de Tweede Wereldoorlog niet opgebouwd rond twee fanfares. In feite kwam er een echte CVP-lijst op, en een tweede lijst, eveneens van katholieke signatuur, onder een andere naam, met als inzet de burgemeesterszetel. Na de gemeenteraadsverkiezingen van 10 oktober 1946 werd A. Christiaens burgmeester en bleef dat tot en met 1958. Hij werd opgevolgd door baron B. de Meester de Ravestein, die burgemeester bleef tot aan de fusie van 1 januari 1977. Aan de verkiezingen van oktober 1970 nam voor het eerst, maar met gering succes, een BSP-lijst deel. (2)

Leest
Net als in Heffen waren het ook in Leest twee fanfares die strijd leverden om het gemeentehuis: de ‘sussen’ of ‘Arbeid Adelt’ (dit waren de katholieken), en de ‘blekken’ of ‘Sinte-Cecilia’ (dit was al de politieke rest). In de dertiger jaren van vorige eeuw heeft er ooit nog een ‘Juniorspartij’ aan de verkiezingen deelgenomen. Vanaf 1 januari 1939 tot en met 31 december 1976 heeft ononderbroken de partij van ‘Sinte-Cecilia’ (de ‘blekken’) de meerderheid gevormd. De laatste burgemeester was Frans August Lauwers.(3)

Muizen
Tot aan de fusie maakte de gemeente Muizen deel uit van de provincie Brabant, al behoorde het tijdens het Ancien Régime wel tot de heerlijkheid Mechelen. In tegenstelling tot de vorige gemeenten was Muizen geen landbouwersgemeente maar wel een arbeidersgemeente. Circa 85 % van de inwoners waren werknemers, circa 10 % waren zelfstandigen en circa 5 % waren landbouwers. Dit betekende dat het niet de fanfares waren die politiek de “hoge noten speelden”, maar wel de traditionele partijen BWP/BSP (later SP.A) en KVP/CVP (later CD&V).
Na de Tweede Wereldoorlog, d.w.z. vanaf 1946 tot en met 1958, had Muizen een socialistische meerderheid met W. Willems als burgemeester. Vanaf 1 januari 1959 tot aan de fusie werd Muizen door een CVP-meerderheid bestuurd, met eerst (1959-1965) J. Van Langendonck als burgmeester, en de volgende twaalf jaar Albert Ribbens, die na de fusie nog zes jaar schepen van Mechelen was.(4)

Walem
Waar alle bovenvermelde gemeenten tijdens het Ancien Régime tot de heerlijkheid Mechelen behoorden, maakte Walem hiervan geen deel uit.
Zoals Muizen was Walem ook meer een arbeidersgemeente dan een landbouwersgemeente. Walem kende in de periode 1946-1976 slechts twee politieke partijen die in de gemeenteraad zetelden: CVP en BSP. Eenmaal was er een coalitie: de rest tegen de CVP. Maar zonder succes, want de CVP behaalde er steeds de meerderheid en leverde bijgevolg ook steeds de burgemeester. Een belangrijke burgemeester na de Tweede Wereldoorlog was dhr. Morrens, die député werd en opgevolgd werd door Theo Vinckx. Deze was tevens de laatste burgemeester van Walem.(5)

Noten
(1) Met dank aan G. Mampaey, oud-veldwachter van Heffen.
(2) Met dank aan Firmain Verlinden, oud-gemeenteraadslid van Hombeek, en Stan Behets.
(3) Met dank aan Frans August Lauwers en J.B. Verheyden, laatste gemeentesecretaris van Leest.
(4) Met dank aan wijlen Albert Ribbens.
(5) Met dank aan Jos Tournaye.

Marcel KOCKEN
Gewezen hoofd van de dienst cultuur, stad Mechelen