Type:
Mededelingenblad
Auteur(s):
Kocken, Marcel
Jaargang:
41
Nummer:
2
Plaats van uitgave:
Mechelen
Jaar van uitgave:
2010
Pagina's:
10-13 In 1995 publiceerde Alfons K.L. Thijs navolgende geïllustreerde bijdrage: Beeld, tekst en context: Gedachtenisprenten voor Eerstecommuniecanten uit Vlaanderen en Nederland (18e–19e eeuw).(1)
Ter gelegenheid van een verhuizing waarbij heel wat boeken en documenten moesten worden ingepakt en nadien uitgepakt en opnieuw geordend, ontdekken we niet alleen hoger vermeld artikel, maar tevens een origineel communieprentje uit 1752.
De technische beschrijving is als volgt:
- afdruk van koperen drukplaat: h. 9,3 cm x br. 6,4 cm.
- volledige afmetingen van het prentje : h. 9,6 cm x br. 6,6 cm.
- gedrukt op perkament.
- op de voorzijde bedrukt met gegraveerde afbeelding van Christus in medaillon en randschrift le bon Dieu par Jesus nous donne [krullerige versiering] l’Esprit, la vie et la couronne ~ Misit Deus Spiritum Filii sui in corda nostra [in kleinere letters nog] ad Galat. 4
- onderaan rechts: Michiel Cabbaey
- op de achterzijde staat, met zwarte inkt geschreven: Magdalena Betrams heeft haar eerste Comunie [sic] gedaen den 4 april 1752.
We zijn ervan overtuigd dat Magdalena Betrams haar Eerste Communie in Mechelen deed. De familienaam Betrams, met alle mogelijke varianten in de spelling, kwam en komt nog veel voor in Mechelen.
Tot paus Pius X (1903–1914) kende de Rooms Katholieke Kerk alleen de Eerste Communie op circa 12-jarige leeftijd. Deze paus voerde de Eerste Communie in op 7-jarige leeftijd en de vroegere Eerste Communie werd de Plechtige Communie.
Wat de drukker betreft, vermeldt A.K.L. Thijs in zijn bovenvermelde studie, dat van de Antwerpse plaatsnijder Michiel Cabbaey meerdere communieprentjes bekend zijn.
Dergelijke communieprentjes werden vanaf de 18de eeuw populair. Ze werden toen doorgaans op perkament gedrukt. De tekst op de rugzijde werd in meer dan de helft van de gevallen met de hand geschreven.
Dankzij de opzoekingen van onze medeleden Willem Miseur en François Van der Jeught (2), zijn we meer te weten gekomen omtrent Magdalena Betrams. Zij werd in de Sint-Romboutskerk in Mechelen op 12 februari 1740 gedoopt als dochter van Judocus Betrams en Anna Barbara Timmermans. Haar doopheffers waren Magdalena Timmermans en Judocus de Wilde, de broer van E.H. Cornelius de Wilde, die de dooppeter werd van een andere dochter, Anna Marie Betrams (°St.-Rombout, 27 september 1742).
Judocus Betrams en Anna Barbara Timmermans waren gehuwd in dezelfde kerk op 4 februari 1733 met als getuigen Joannes Betrams (zijn vader; zijn moeder was Magdalena De Wilde) en expertissimo d(omi)no Panné. Het echtpaar kreeg zeker 7 kinderen, allen gedoopt in Sint-Rombout tussen 1733 en 1745.
Magdalena Betrams huwde op 29 mei 1765, dan 25 jaar oud, met Henricus Emmanuel Betrams. Wegens bloedverwantschap in de derde en vierde graad, werd hiervoor dispensatie verleend. Haar vader Judocus (°St.-Rombout, 30 augustus 1707) overleed op 20 januari 1780 en haar moeder Anna Barbara (°St.-Rombout, 26 februari 1707) op 5 mei 1788.
Zeer waarschijnlijk hadden Magdalena en Henricus Emmanuel geen kinderen, want er is geen enkele vermelding van een doopsel in de Mechelse parochieregisters.
Henricus Emmanuel overleed plots op 6 december 1795 en werd dezelfde dag begraven met een zgn. ‘tinnenkandelaarsuitvaart’ in Sint-Rombout, zoals het parochieregister vermeldt. Ook staat hierin genoteerd dat hij gedoopt werd in de Sint-Jacobskerk in Antwerpen.
Magdalena Betrams overleefde haar echtgenoot nog vele jaren. Zij overleed in haar woning, wijk A nr. 332 aan de IJzerleen op 26 februari 1822. Ze werd 82 jaar. Zij was « particulière ». Haar neef Cornelis Betrams, 51 jaar, een goudsmid en haar kozijn Cornelis Orjou, 21 jaar, een tingieter, deden op de burgerlijke stand aangifte van haar overlijden.
Deze korte biografische notities en het gebruik van perkamenten communieprentjes wijzen ons inziens erop dat de familie Betrams enige financiële armslag had.
Marcel KOCKEN
NOTEN:
(1) In het tijdschrift Volkskunde, 96e jaargang, 1995, nr. 3, p. 263–322.
(2) Zij behoren ook tot de Ware Vrienden van het Archief (d.i. het Mechelse Stadsarchief). Zie: www.dewarevrienden.net.
