Uit het huwelijk van Willem Verschaeren (1844-1898) met Constantina Dirickx (1846-1927) werden acht kinderen geboren, van wie er drie een opmerkelijke kuunstenaarsloopbaan tegemoet gingen. De oudste en meest gekende is Theodore Verschaeren (1874-1937), vervolgens zijn broers Karel Verschaeren (1881-1928) en Bart Verschaeren (1888-1946).
Begin februari viel mijn aandacht op een internetsite afkomstig van Saint Jude-on-the-Hill; nieuws uit de parochiekerk van Hampstead Garden Suburb London. Zij berichten in het bezit te zijn van twee schilderijen van Karel Verschaeren en één schilderij van Barth Verschaeren.
Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog op 4 augustus 1914 vluchten Karel en Barth en vrijwel heel hun familie in de richting van de kust. Het feit dat zij, door het trekken van een gunstig lot, van militaire dienst gespaard bleven, is voor hen geen garantie om niet onder de wapens te worden geroepen. Om die reden en vanwege het onbekende Engeland met zijn vele kunstschatten, schepen zij te Oostende in voor Engeland en vinden onderdak in Londen. Theodoor Verschaeren was gevlucht tot in Gent, maar keerde terug naar zijn geboortestad.
Zij vestigen zich in de omgeving van West-Hampstead, waar ze in volle natuur talrijke tekeningen, aquarellen en pastels maken van het pittoreske landschap. Alleen op deze schetsen noteert Karel de herkomst “West Hampstead, Londen, 1914”.
Hoewel het hun voor de wind gaat, drukt de onzekerheid over het lot van hun moeder met haar beperkte bestaansmiddelen op hun gemoed. Barth houdt het tenslotte niet langer vol. Heimwee en verlangen naar zijn moeder maken dat hij in februari 1915 alleen de overtocht naar onbezet Nederland waagt, van waar hij zich over de Belgische grens laat smokkelen. Karel - die eerder avontuurlijk en reislustig is aangelegd - voelt weinig voor een terugkeer naar bezet gebied en vertrekt naar de Verenigde Staten, waar hij op 29 januari 1916 te New York aankomt. Karel Verschaeren zal vrij jong aan een oogziekte overlijden.
Deze gegevens laten ons toe de nu opgedoken doeken te dateren, het schilderij van Barth Verschaeren voor februari 1915 en de twee schilderijen van Karel Verschaeren voor 29 januari 1916.
De drie schilderijen tonen het kerkinterieur van voor 1916, dat nadien verschillende aanpassingen heeft ondergaan.
The Reverend Alan Walker schreef: “I found the paintings 15 years ago when I became vicar here and rescued them from a not very good storage place. I then forgot about them until I began preparing my book to mark the centenary of the church in 2011. The paintings are important to us because they show the church before it was itself decorated by Walter P. Starmer (1877-1961). We have no record of how or when they came into the possession of the church”.
Barth Verschaeren huwde de kunstschilderes Josephina Van Damme. Vanaf 1924 volgden individuele en groepstentoonstellingen mekaar ononderbroken op: Leuven, Brussel, Antwerpen, Gent, Luik en Mechelen. De kritieken waren lovend, de Belgische Staat kocht een werk aan en kende hem een subsidie toe. De Stad Mechelen gaf hem een opdracht en hij werd benoemd tot leraar aan de academie. Er volgden internationale tentoonstellingen in Darmstadt, Saarbrücken en Rijsel, waar zijn werken hingen naast die van Brusselmans, Ensor, Servaes, Smits, Tytgat, e.a.. De aantasting van zijn zenuwstelsel maakte het hem onmogelijk nog les te geven en een vliegende bom had zijn huis grotendeels vernield. Materieel, moreel en lichamelijk gebroken, ontnam hij zichzelf het leven op 28 december 1946, net enkele dagen voor hem de nodige financiële hulp bereikte.
William GOFFAUX
J. CONTRYN, Theo Verschaeren, schilder en toneelschrijver (1874-1937), in HKKOLKM, dl. 80 (afl.2), 1976, p. 463-470; L. VAN DAMME, Kunstschilder Karel Verschaeren 1881-1928, Mechelen, 1989, 129 p.; ID., Barth Verschaeren (1888-1946), Mechels kunstschilder, in HKKOLKM, dl. 110, 2006, p. 91-144 en N. HOSTYN, in Nationaal Biografisch Woordenboek, dl. 15, kol. 779-784
